Vergi Politikaları ve Dar Gelirli Vatandaşlar Üzerindeki Etkileri

AKP iktidarının uzun yıllardır devam eden vergi politikaları, dar gelirli vatandaşlar üzerindeki etkilerini giderek artırmaktadır. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in dolaysız vergileri artırma ve dolaylı vergilerin payını azaltma yönündeki çabaları ise henüz istenilen karşılığı bulamamaktadır.

2025 bütçesine göre, iktidarın vergi istisna ve muafiyetleri nedeniyle yaklaşık 3 trilyon 5 milyar TL’lik vergi gelirinden vazgeçtiği ortaya çıkmıştır.

Denetim Seferberliği ve Vergi Yükü

Vergi gelirlerini artırmak amacıyla Gelir İdaresi Başkanlığı’nı (GİB) “seferberliğe” çağıran Şimşek, Organize Sanayi Bölgeleri ve şehirler arası yollarda polis eşliğinde denetim ekipleriyle yeni bir uygulama başlatmayı planlamaktadır. Ancak GİB’in sadece 40 bin 665 personelle çalışması, bu kapsamlı denetim yükünü karşılamak için yetersiz olduğunu ortaya koymaktadır.

Ayrıca, dolaylı vergilerde herhangi bir indirimin öngörülmemesi, yoksul kesimden alınan verginin artarak devam edeceğine işaret etmektedir. GİB’in 2024 Faaliyet Raporu’na göre, KDV ve ÖTV’nin toplam vergi gelirleri içindeki payı %51,71 iken, diğer dolaylı vergilerle birlikte bu oran %65,9’a yükselmiştir. Dolaysız vergilerin oranı ise sadece %34,1’dir.

Vergi Adaleti Problemi

Son 10 yılda dolaylı vergilerin toplam vergiler içindeki payının ortalama %66 olduğu görülmektedir. Bu durumda işsiz, emekli ve asgari ücretli gibi kesimlerle zenginlerin aynı oranda vergi ödemeleri, vergi sistemi içinde adaletsizlik yaratmaktadır. Yüksek gelir ve servet sahipleri ise vergilerden muaf tutularak büyük bir ayrıcalığa sahip olmaktadır.

2025 bütçesinde gözlemlenen 3 trilyon 5 milyar TL’lik muafiyet ve istisna kalemi, iktidarın ekonomik açıdan sorumluluğunu dar gelirli kesime yüklediğini göstermektedir. Bu durum sadece gelir adaletsizliğini değil, derinleşen sosyal eşitsizlikleri de artırmaktadır.

Ek Bütçe ve Borç Yükü

Ocak-Mart döneminde bütçe açığının 702 milyar TL’ye yaklaştığı ve nisan sonunda bu açığın 1 trilyon TL’yi bulmasının beklendiği belirtilmektedir. Bu durum, yıl sonu için öngörülen 1.9 trilyon TL’lik açık tahmininin ilk dört ayda yarı yarıya gerçekleştiğini göstermektedir. Uzmanlara göre yıl sonunda sapma yaşanması durumunda yeni bir ek bütçe oluşturulacaktır.

Merkez Bankası’nın faiz artışıyla birlikte kamu borçlanma faizlerinin de yükseldiği ve Hazine’nin 100 TL’lik borç ödemesi için artık 130-140 TL arasında yeni borçlanmaya ihtiyaç duyduğu belirtilmektedir.

Vergi Adaleti ve Sosyal Eşitsizlikler

Haberi değerlendiren uzmanlara göre, Şimşek’in vergi adaleti vurguları, gerçek bir vergi reformundan çok günü kurtarma politikalarına odaklanmıştır. Yaklaşık 3 trilyon TL’lik vergi ayrıcalıklarının ve dolaylı vergilerin devam etmesi, iktidarın adil bir vergi sistemi oluşturma niyetinde olmadığını ortaya koymaktadır.

İktidarın vergi politikaları, dar gelirlileri hedef alırken; büyük sermaye gruplarına sağlanan vergi ayrıcalıkları, kamunun bütçe açıklarını büyütmeye devam etmektedir.